قهرمانان مجازی!

وضعیت فوتبال ایران تا حدود زیادی با وضعیت سیاسی و روحیات اجتماعی ایرانیان سازگار است.
اینکه هفته گذشته در خبرها آمد «کارلوس کرش» از حضور در تیم ملی ایران در مقام سرمربی انصراف داده می تواند حاکی از آن باشد که مسئولین فوتبال ایران، با ماهیت این رشته ورزشی در ایران ناآشنایند و بنا بر همین «شناخت غلط» تصور می کنند راه حل بهبود و پیشرفت فوتبال ایران در استخدام مربی سرشناس خارجی است.
چیزی که قبلاً نیز تجربه شد و نتیجه خارق العاده ای را برای فوتبال ایران به ارمغان نیآورد.
سال گذشته و بدنبال شکست تیم ملی فوتبال ایران از تیم ملی عربستان سعودی و هم زمانی آن با تحولات و ناآرامی های بعد از انتخابات ایران ذیل مطلبی (پروای میرحسین از فُزت و رب الکعبه) نوشتم:
... به تعبیر روان شناسان:
شخصیت انسان نه آنی است که «خود فکر می کند هست» و نه آنی است که «دیگران فکر می کنند» بلکه شخصیت انسان«باور و فهم تصور دیگران از خود» است.
تجربه شکست تیم ملی فوتبال ایران ازعربستان در بازی های مقدماتی جام جهانی نمونه برجسته ای از رویکرد فوق در ساختار اجتماعی ایران است. هر چند در فردای شکست تیم ملی ایران همه قصورها یا به پای سرمربی تیم ملی ریخته شد یا بی کفایتی فدراسیون و ریاست سازمان تربیت بدنی و یا دخالت ها و اعمال نفوذهای رئیس جمهور در بدنه مدیریتی فوتبال، اما کمتر کسی به این نکته توجه کرد که تیم ملی فوتبال ایران قبل از هر چیز به توهّم و تخیّل فوتبال دوستان ایران از ظرفیت ها و سطح بازی فوتبال ایران باخت.
بواقع فوتبال ایران نیز بنوعی اسیر همان چیزی است که سیاست ایران اسیر آن است و آن توهّم بدنه اجتماعی از ژنرال های زمین فوتبال و ایضاً ژنرال های دنیای سیاست است. هر چند در برآورد نهائی نتیجه بازی تیم ملی فوتبال ایران با عربستان امری خارق العاده و نامتعارف نبود و این دو تیم بارها در مصاف با یکدیگر نتیجه هائی کمابیش مشابه داشته اند و اساساً همه بضاعت فوتبال ایران در مقام یک کشور آسیائی در بازی با عربستان درهمین حد بوده و هست و بازیکنان این تیم در آن مسابقه همه ظرفیت فوتبال ایران را به منصه ظهور رساندند که چیزی بیش از این هم در توان تیم ملی فوتبال ایران نیست. اما مشکل از آنجا ناشی می شود که جامعه فوتبال دوست ایرانی در ذهنیت خود تیم ملی ایران را کمتر از تیم ملی برزیل یا آلمان و ایتالیا نمی بینند. همین توهّم است که منجر به فشار روانی از بدنه جامعه به ساختار ورزش و ایضاً سیاست شده و ورزشکاران و بعضاً سیاستمداران را نیز ناخواسته مبتلا به توهّم «خود مارادونا بینی» و یا «خود ماندلا بینی» خارج از توان شان می کند.
توهمی که در فردای بروز ناتوانی شان در تامین مطالبات فزاینده و نامتعارف شیدائیان، ایشان را از اوج عزت به قعر ذلت پرتاب کرده و به طرفة العینی از خاتمی قهرمان، شاه سلطان حسین می سازد همچنانکه تاکنون به احمدی نژاد توهّم نظرکردگی و ریاست جمهوری آقا امام زمان را پمپ کرده تا در فردائی دیگر منسوب به نقشی جدید از جانب سرخورده گانش شود.
میرحسین موسوی نیز تافته جدا بافته ای از این خرده فرهنگ نمی تواند باشد و چنانچه حزم اندیشانه استحکامات سیاسی خود را در مرزهای واقعیت و با حفظ فاصله بهداشتی از سه جبهه فرصت طلبان و خشکه مقدسان و قدرت طلبان قرار ندهد، نمی تواند توقع عدم ابتلا به فرجام پیشینیان اش را داشته باشد.
امروز و بر این اساس، داوری در مورد رفتار «میرحسین موسوی» طی یک سال گذشته را بهتر می توان فهم کرد.
سال گذشته و در همین ایام طی مجادله ای دو جانبه (کاهنان بتکده) با یکی از روزنامه نگاران منسوب به جنبش سبز از ایشان در خصوص ماهیت اقبال به موسوی و این اظهار نظر رُمانتیک ایشان که: «رئیس جمهوری «ما» مهندس موسوی از جنس بهار است و زندگی که سبز است» خطاب به روزنامه نگار مزبور تصریح داشتم:
در حالی که جنابعالی در 18 فروردین گذشته به رادیو زمانه گفتید:
آقای میرحسین موسوی اصولاً اصلاح‌طلب نیست. یعنی آقای میرحسین موسوی اصولاً اعتقادی به چارچوبی که ما از اصلاح‌طلبی و اصلاحات بعد از دوم خرداد در ذهن مان داشتیم، ندارد.به همین دلیل هم هست که در اوج جنبش دوم خرداد علی‌ رغم همه مواردی که وجود دارد، حتا یک کنایه و حرفی هم از ایشان نشنیدیم.
همچنانکه در اسفند ماه گذشته در رادیو زمانه تاکید داشتید:
امروز ما به‌ عنوان نمایندگان افکار عمومی ملت ایران می‌توانیم از آقای موسوی سوال کنیم که در قبال قتل عام چند هزار انسان بی‌گناه (اشاره به اعدام های سال 67) چه واکنشی از خودش نشان داده است که امروز در برابر تاریخ سرافکنده نباشد.
اکنون و در کمتر از 4 ماه چگونه موسوی توانست در ادبیات شما از یک «متهم» به «رئیس جمهور سبز شما» مُبدل شود در حالی که کماکان هیچ توضیح یا توجیه قابل قبولی در مورد اعدام های سال 67 ارائه نکرده؟ ... آیا نباید و نمی توان چنین اقبالی در کنار چنان ادباری را در همان چارچوب هیجان زدگی و قهرمان خواهی تاریخی ایرانیان ارزیابی کرد؟ طنز داستان آنجاست که تب قهرمان خواهی آنقدر بالا گرفت که شیفتگان امروز موسوی برای قدسی و آسمانی کردن موسوی متوسل به افسانه سرائی هم شدند تا جائی که «محمد آقازاده» روزنامه نگار صاحب سبک و واقع بین که از ابتدای ایام رقابت های انتخاباتی حامی موسوی بود، وقتی جامعه مبتلا به تب شد و از صدر تا ذیل دچار هذیان و هیجان گردیدند و افسانه را جایگزین واقعیت کردند همین «آقازاده واقع بین» نیز تا آنجا پیش می رود که در توصیف شخصیت موسوی به مرز قدیس سازی می رسد و می نویسد:
«دوستی دانشجو با حیرت تعریف می کرد غروب یکی از روزهای هفته در اطراف چهار راه ولی عصر ناگهان می بیند مهندس موسوی که این روزها نامش در همه جهان طنین انداخته است تنها وارد جیگرکی می شود و سفارش هفت سیخ جیگر می دهد و بعد گرسنگی اش را بر طرف می کند. مردمی که شاهد ماجرا بودند باور نمی کنند که خود او باشد ولی نکته جالب این بود که همه از دور با عشق تماشایش می کردند و خلوت اش را به هم نمی زنند. بعد به دیدن خیاطی می رود و گپی می زند و می رود» (بخشی از کاهنان بتکده)
جوانان دهه پنجاه احتمالاً بخاطر دارند بعد از اقبال گسترده ایرانیان به سریال آمریکائی «مرد شش میلیون دلاری» که در آن لی میجرز (استیو آستین) قهرمان اتمی این سریال به اعتبار دست و پا و چشم اتمی اش از توان خارق العاده ای در آن «فیلم» برخوردار بود وقتی برای یک سفر تفریحی دو هفته ای در ایران اقامت کرد با تحیّـر خود را در محاصره شیدائیانی دید که از وی مطالبه عملیات محیرالعقول می کردند تا جائی که مجبور شد با صراحت توام با حیرت به ایشان بگوید:
من یک آدم معمولی ام که حتی توان له کردن یک قوطی ساده کنسرو را هم ندارم.
اعترافی صادقانه که شیدائیان هرگز تمایلی به باور آن از خود نشان ندادند!
بخشی از خاطرات بهروز وثوقی ستاره سرشناس سينمای قبل از انقلاب ايران مؤيدی دیگر از رسوخ چنين روحیاتی نزد ایرانیان است آنجا که می گويد:
بعد از فيلم «قيصر» که توانست لات مسلکی جوانمردانه با شمّا و ادا و اطوارهای منحصربفرد قهرمان آن فيلم را در ايران آن دوره اپيدمی کند. طی سفری که به تبريز داشتم مواجه با استقبال گسترده مردم شده تا جائی که توسط يکی از گردن کلفت های محلی تبريز تحت فشار قرار گرفتم تا برای آموزش وی اقدام به راه رفتن مدل قيصری کنم! تراژدی توام با کمدی که منجر به آن می شود تا نهایتاً رئيس شهربانی شهر مصرانه از وثوقی بخواهد روی آن گردن کلفت را زمين نزده و هر چه ايشان اصرار می کرد که:
«من بهروز وثوقی ام و نه قيصر و تنها به عنوان يک هنرپيشه بر اساس متن و نقش و سناريوئی که عهده دارش می شوم در مقابل دوربين به ايفای نقش می پردازم» اما افاقه نکرده و غائله ختم به دل چرکينی گردن کلفت شهر می شود! (بخشی از خسرو شکیبائی نمُرد. کشته شد)
امروز نیز محصول چنان روحیاتی را به عینه می توان در فرجام پمپ توقعات خارج از توان و ادعا را به «قهرمانان مردم ساخت ایرانیان» ملاحظه کرد.
فرجامی که سال گذشته شخصاً پروای آن را به «میرحسین موسوی» دادم که:
... با چنین بدیهیاتی می توان صادقانه اعتراف کرد هم طرفداران احمدی نژاد که او را معجزه هزاره سوم می دانند و هم طرفداران امروز موسوی که در حال تبدیل کردن موسوی به قدیسند هر دو از یک مسئله در رنجند و آن فقد اعتماد بنفس و جستجوی تاریخی برای قهرمان؟ ... طبعاً موسوی نیز چنانچه اسیر چنان دیالکتیکی از اقبال تا ادبار موافقان و مخالفان هیستریکش شود، استبعادی ندارد تا همچون جدش که از سوئی از جانب شیفتگان افراطی مفتخر به کسب مقام «علی اللهی» شد و از جانب مخالفان و بعد از «شهادت در محراب مسجد کوفه» مورد سوال قرار گرفت که مگر علی نماز هم می خواند؟! موسوی نیز می تواند به همین سیاق در پروای قلم یا قداره «ابن ملجم های جدید» چشم انتظار زمزمه «فزت و رب الکعبه» خود باشد!
نجوائی محتوم که شاید امروز زمزمه ایشان در خلوت اجتناب ناپذیر حصر ناخواسته اش باشد!
موسوی قبل از ابتلا به حصر حکومتی بصورتی اجتناب ناپذیر محصور جنبش سبزش شده بود।